Zuivelfabriek “Vooruitgang”
In 1866 werd bij café Tepperik op het Dorpsplein een catechismuskamer gebouwd. Nadat in 1892 de nieuwe kerk in gebruik was genomen, werd deze kamer ingericht voor afroming van melk, op initiatief van enkele boeren. Heetenaren noemden het gebouw al gauw “De Stoom”. Het werd de voorloper van de stoomzuivelfabriek die 24 jaar later aan de Dorpsstraat is gebouwd.
De uitvinding van de melkcentrifuge in 1879 maakte het eenvoudiger om op grote schaal melk af te romen. Dat had tot gevolg dat er steeds meer zuivelfabrieken werden opgericht. In 1895 waren er 245, twee jaar later al 450. In 1915 voerde de plaatselijke Boerenbond gesprekken om een stoomzuivelfabriek op te richten. Gezien het maatschappelijk belang werd gekozen voor een coöperatieve vorm. De Rijksconsulent adviseerde om de fabriek samen met Raalte op te richten. Heeten wilde wel maar Raalte verwierp het plan. Heeten besloot om op eigen kracht door te gaan. Op 24 juli 1916 werd aan de Dorpsstraat samen met de architect de eerste steen gelegd door de directeur, de heer Voskuilen. Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog waren bouwmaterialen duur. Voor cement betaalde men zes keer de normale prijs. De coöperatieve stoomzuivelfabriek kreeg een toepasselijke naam: Vooruitgang. Op 3 januari 1917 werd de zuivelfabriek in Heeten officieel geopend en vond de eerste melkontvangst plaats. De zuivelfabriek was de eerste echte industrie in Heeten en werd ook als eerste aangesloten op het telefoonnet.
De melk werd aangeleverd door de melkrijders die de melk ophaalden bij de boeren. Het melk rijden was een welkome bijverdienste voor de wat kleinere boeren. Het werd jaarlijks aanbesteed. In 1952 was het aantal melkritten al opgelopen naar 32 per dag.
De periode 1940-1945 was een moeilijke periode vanwege de beperkende maatregelen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo mochten de fabrieken de boter niet meer zouten omdat die gebruikt werd voor het smeren van wapens. Door het zout zouden de wapens gaan roesten. Een afvalkuil achter de fabriek werd ingericht als schuilplaats voor onderduikers uit Heeten en de regio.
Werd de meeste melk in de beginjaren verwerkt tot melkpoeder en boter, in de jaren vijftig ging men steeds meer kaas produceren. De zuivelindustrie kreeg een grootschaliger karakter en in de jaren zeventig moesten veel fabrieken noodgedwongen sluiten. In 1969 fuseerden de fabrieken van Heeten en Raalte. Zij gingen verder onder de naam HOVO (De HOop uit Raalte en de VOoruitgang uit Heeten). Raalte legde zich toe op melkproducten, Heeten op de productie van kaas. De laatste dag waarop de melk in Heeten in melkbussen werd aangevoerd was 24 december Daarna maakte de melkbus plaats voor koeltankwagens die de melk ophaalden bij de boerderijen. De platte wagens en trekkers verdwenen van het toneel.
Na veel onderzoek naar samenwerkingsvormen ging de HOVO-fabriek in Heeten in 1987 zelfstandig verder. Er werd voor 1,75 miljoen in een volledig geautomatiseerde productielijn geïnvesteerd om de kaasproductie te verdubbelen naar 40.000 kg per dag. Door, onder andere, de superheffing was er beduidend minder aanvoer van melk.
In 1991 kon de HOVO niet langer zelfstandig verder en werd de fabriek overgenomen door de COBERCO. De locatie in Heeten werd uitgebreid en gemoderniseerd. Het werd een van de belangrijkste acht productielocaties van de COBERCO. In 1994 behaalde de Heetense fabriek op het wereldkampioenschap kaasmaken in Wisconsin in de V.S. zelfs de gouden plak met een oude Goudse kaas.
De ontwikkelingen in de zuivelindustrie volgden elkaar in een rap tempo op. In 1996 besloot de COBERCO de vestiging in Heeten te sluiten en de kaasproductie te verplaatsen naar Winterswijk en Varsseveld. Het leeggekomen gebouw werd verkocht aan zakenman John Boerhof, die het pand fraai verbouwde en er zijn bedrijf in onderbracht. De gerenoveerde schoorsteenpijp – opgenomen in de Gemeentelijke Monumentenlijst – houdt de herinnering levend aan de rijke geschiedenis van de zuivelfabriek De Vooruitgang.
